1993 yılında yapılan bir deneyde Mozart dinleyen insanların zeka seviyelerinde artış olduğu sonucuna varılmıştı. Yapılan deney şu şekildeydi:

Bir grup üniversite öğrencisi, bilişsel yeteneklerinin ölçüleceği bir teste girmeden önce
2 farklı duruma maruz bırakıldı. Birinci grup 10 dakika boyunca Mozart dinlerken; diğer grup, sessizlik içerisinde bekledi. Sonrasında, bu iki farklı durumun girdikleri test sonucuna etki edip etmediği kontrol edildi.

Sonuçlar şaşırtıcıydı. Mozart dinleyenlerin başarı oranı, daha yüksekti. Fakat; hikaye, burada bitmiyor tabii ki. Çalışmanın önde gelen araştırmacılarından Frances Rauscher; işin daha derinine inmek için, 2 yıl boyunca bu tarz çalışmalara devam etti. İlerleyen zamanlarda karşılaştığı sonuçlar, müzik ile alakalı başka bir gerçeğe ulaşmamızı sağladı.

Bu videoda, “Mozart Etkisi” olarak bilinen efsanenin ayrıntılarına bir göz atacağız.

Nature dergisinde yayınlanan makaleye dönecek olursak; yapılan deneyde, ilk bulgular aslında şu şekildeydi:

Mozart dinleyen grup; diğer sessizlik içinde bekleyen gruba karşı çok az bir üstünlük sağlamış ve bu üstünlük durumu, sadece 15 dakika sürmüştü. Franses Hauser; bu olayı araştırmaya devam etti ve devam eden deneyler sonucunda, ortaya çelişkili sonuçlar çıkmaya başladı. Yaptığı bazı araştırmalar ilk deneyi desteklerken diğerlerinde bir başarı artışı gözlemlenmiyordu. Kafaların karıştığı sırada, araştırmacılar, yeni bir hipotezin peşine düştüler. Yeni ihtimal, şu şekildeydi:

Müzik dinlemek; uyarılmayı arttırıp beyin faaliyetlerini harekete geçirdiği için, bir konsantrasyon artışına sebep olmuş olabilirdi. Peki ama neden Hauser’in devam eden deneylerinde, ilk deney ile uyuşmayan sonuçlar vardı?

Çünkü uyarılma seviyesi, dinletilen türe göre insandan insana değişebilirdi. Kimisi Mozart’a ilgi duyarken kimisi Hande Yener ile uyarılabilir; kimi doğa seslerini ilgi çekici bulurken, kimisi metal müzik tercih edebilirdi. Bu yüzden; 1999 yılında, bu fikri daha da ileri götürerek, araştırmacılar; deneye alınan gruba şu soruyu sordu: Denekler, teste girmeden önce ya Mozart’ın bir müziğini ya da anlatılan bir hikayeyi dinleyeceklerdi.

Seçim, öğrencilerindi.

Fakat; araştırmacılar, işin içerisine bir numara ekledi. İlk gruba kendi tercih ettikleri şey dinletilirken; diğer gruba, tercih etmedikleri seçenek dinletildi. Yani bir grup, kendi seçimine maruz kaldı; ki bunlar arasında Mozart dinlemek isteyen de vardı, hikaye dinlemek isteyen de. Diğer gruba ters köşe yapılarak, tercih etmediği şey dinletildi. Ve bu deneyin sonucunda, tahmin edersiniz ki, kendi seçtiği dinletiye maruz kalan insanların başarı oranının arttığı gözlemlendi.

2006 yılında 8 bin çocukla yapılan deneyde, sadece Mozart değil farklı müzik türleri de kullanılmış ve ilgisini çeken müzik türüne maruz kalan insanların daha başarılı sonuçlar aldığı gözlemlenmişti. Yani, olayın aslında Mozart ile bir alakası yoktu. Aslında müzik ile alakası yoktu. Bütün mesele, beyin aktivitesini ve uyarılma seviyesini artırarak kısa süreli de olsa bir bilişsel iyileşme sağlamaktı.

“Mozart Etkisi” fikri açıklandıktan sonra o kadar sevildi ve insanlar arasında o kadar çabuk yayıldı ki, Amerika Birleşik Devletleri’nin Georgia eyaletinde görev yapan Vali Zell Miller; her yeni doğan çocuk için klasik müzik CD’leri satın almak üzere 105.000 dolar bütçe ayırdı. Herkesin yıllardır beklediği haber bu olacak ki, IQ yükselten sihirli ve ucuz bir değnek bulduklarını düşünen milyonlarca insan; daha anne karnında olan bebeklere bile Mozart dinleterek zekalarını arttırmayı umdular.

Hatta; bunun bufalolar üstünde bile etkili olabileceğini düşünenler oldu.

İtalya’da bir çiftlik, daha kaliteli süt elde etmek için; hayvancağızlara, günde 3 kez Mozart dinletmeye başladı. Tabii ki bu Mozart Etkisi’nin bu popülerliğinden sonra, kapitalistler; işin başına geçti. Küçük çocuklar ve bebekler için eğitim materyalleri sunan Baby Einstein markası; bir “Baby Mozart” videosu hazırladı ve bu video, “Yılın En Çok Satan Videosu” oldu. “Mozart Etkisi” ifadesini ortaya atan ve yasal haklarını saklı tutan yazar Don Campbell; olayın bu kadar popülerleşmesinden sonra, 1997’de, “The Mozart Effect” isimli bir kitap yayınladı.

Aslında bu olay, insanların; kısa yollara, bir emek göstermeden ulaşılmış başarıya nasıl da hemen kanmaya inanmaya hazır olduklarını gösteriyor. Hâlbuki; IQ artırmak, beyni geliştirmek, daha zeki bir hale gelmek, o kadar da kolay ve ucuz bir şey olmamalı, en azından bu kadar kısa sürede gerçekleşebilecek bir olay olmamalı.

Eğer ki bu video; “Mozart dinleyerek daha zeki olamayacağınızı söylediği için” sizi hayal kırıklığına uğrattıysa, üzülmeyin. Çünkü; çocuğunuzun ya da kendinizin IQ seviyesini yükseltmek için hala bir şansınız var. Dinlemek yerine, Mozart’ın eserlerini çalmaya çalışmak. Ama tabii; bu, biraz daha fazla zaman alabilir. En azından, 5-10 yıl kadar.